Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η συστημική προσέγγιση έχει τις ρίζες της στη Γενική Θεωρία των Συστημάτων, σύμφωνα με την οποία όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί είναι ανοιχτά, δυναμικά συστήματα που αλληλεπιδρούν με τα υπόλοιπα μέρη του συστήματος και με το περιβάλλον (Von Bertalanffy, 1967). Η Θεωρία των Οικογενειακών Συστημάτων, όπως διαμορφώθηκε από τον Bowen, ορίζει την οικογένεια ως ένα σύνολο από «συναισθηματικά» και «σχεσιακά» συστήματα και υποσυστήματα (Bowen, 1966).

Με τον όρο «συναισθηματικά», αναφέρεται στη δύναμη που κινεί το σύστημα, και «σχεσιακά» στον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται, όπως η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση. Τα συστήματα μπορούν να λειτουργούν σε διαφορετικά επίπεδα απόδοσης. Όπως σε κάθε σύστημα, έτσι και στην οικογένεια, οι σχέσεις και η λειτουργία είναι αλληλοεξαρτώμενες, και μια αλλαγή σε ένα μέρος του συστήματος ακολουθείται από μια αντισταθμιστική αλλαγή σε άλλα μέρη του συστήματος (McGoldrick & Cater, 2001). Με τον τρόπο αυτό διατηρείται η λειτουργικότητα ολόκληρου του συστήματος.

Ένα σύστημα διαταράσσεται και τείνει σε μια κατάσταση ανισορροπίας όταν υπάρχει αυξημένη πίεση. Εαν το άγχος είναι πολύ μεγάλο και διαρκές, ή το βασικό απόθεμα του συστήματος πολύ χαμηλά, τότε η ανισορροπία των δυνάμεων που προκύπτει από το στρες μπορεί να μπορεί να υπερφορτώσει αυτούς τους προσαρμοστικούς μηχανισμούς, και να εμφανιστούν συμπτώματα (Kerr, 1981). Τα σωματικά, συναισθηματικά, συγκρουσιακά ή κοινωνικά συμπτώματα σε
οποιοδήποτε μέλος της οικογένειας θεωρούνται ως απόδειξη δυσλειτουργίας ολόκληρης της οικογένειας και όχι προσωπικά ενδοψυχικά φαινόμενα (Bowen, 1966).

Η σύνδεση μεταξύ συστημικής και αφηγηματικής προσέγγισης διατυπώθηκε εύστοχα από τους Anderson & Goolishian (1988) « τα ανθρώπινα συστήματα είναι γλωσσικά ή επικοινωνιακά συστήματα». Κατ’ επέκταση «το θεραπευτικό σύστημα είναι γλωσσικό σύστημα» μέσα στο οποίο οργανώνονται και νοηματοδοτούνται οι εμπειρίες του ατόμου. Η θεραπευτική συνομιλία είναι μια αμοιβαία αναζήτηση και εξερεύνηση μεσώ του διαλόγου, μια αμφίδρομη ανταλλαγή, μια
διασταύρωση ιδεών όπου νέα νοήματα εξελίσσονται συνεχώς με σκοπό τη «διάλυση» του προβλήματος. Σε αυτή τη διαδικασία της αυτοαφήγησης τα άτομα εμπλέκονται συνεχώς στη διαδικασία της δημιουργίας του εαυτού του. Σύμφωνα με τον Crossley ο «εαυτός φτιάχνεται στον λόγο» και «όταν οι άνθρωποι μιλούν, τα λόγια τους αντιστοιχούν κατά κάποιο τρόπο στην ζωή τους». (Crossley, 2000).

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί έναν ασφαλή χώρο όπου ο άνθρωπος έχει την ευκαιρία να κατανοήσει βαθύτερα τον εαυτό του, να αναγνωρίσει τους ρόλους και τις σχέσεις που τον επηρεάζουν, να αναδείξει νέους, πιο λειτουργικούς τρόπους σύνδεσης και να ξαναγράψει την προσωπική του πορεία με μεγαλύτερη ελευθερία και αυτονομία.

Βιβλιογραφικές πηγές:
Anderson, H., & Goolishian, H. A. (1988). Human systems as linguistic systems: Preliminary and evolving
ideas about the implications for clinical theory. Family Process, 27(4), 371–393.
Bertalanffy, L. Von. (1967). General theory of systems: Application to psychology. Social Science Information, 6(6),
125–136.
Bowen, M. (1966). The use of family theory in clinical practice. Comprehensive Psychiatry, 7(5), 345–374.
Crossley, M. L. (2000). Introducing narrative psychology: Self, trauma and the construction of meaning. Buckingham:
Open University Press.
Kerr, M. E. (1981). Family systems theory and therapy. In A. Gurman & D. P. Kniskem (Eds.) Handbook of
family therapy (pp. 226-264). New York: Brunner/Mazel.
McGoldrick, M & Carter, B. (2001). Advances in coaching: Family therapy with one person. Journal of Marital and
Family Therapy, 27 (3), 281-300.